Güney Amerika kıtasının büyük bir bölümüne yayılan dünyanın en büyük ve biyolojik çeşitliliği en yüksek yağmur ormanı olan Amazon Yağmur Ormanları sürprizlerle doludur. Nefes kesici olduğu kadar gizemli de olan Amazon, dünya üzerinde hakkında en çok yazılan ve çalışılan ekosistemlerden biri olmaya devam etmektedir. İşte büyük Amazon Yağmur Ormanları hakkında az bilinen gerçekler…
Akıl almaz derecede büyük
Tam olarak 6.700.000 kilometre kare… Dünyanın en büyük yağmur ormanı dokuz Latin Amerika ülkesine uzanmaktadır. Amazon Yağmur Ormanları tek başına bir ülke olsaydı, dünyanın en büyük dokuzuncu ülkesi olurdu.
Alışılmışın dışında çeşitlilik
En iyi bilimsel tahminler burada en az 40.000 bitki türü, 3.000 balık türü, 1.300 kuş türü, 430 memeli ve şaşırtıcı bir şekilde 2,5 milyon farklı böcek türü olduğunu göstermektedir.
Burada epeyce insan da yaşamaktadır
Büyük yağmur ormanları, egzotik ve muhtemelen ürkütücü vahşi yaşam görüntülerini çağrıştırabilir. Ancak buradaki insan nüfusu da oldukça önemlidir. Modern uygarlıkla henüz temas kurmamış tahmini 50 uzak kabile de dahil olmak üzere yaklaşık 21 milyon insan Amazon’u evi olarak görmektedir.
Burası gerçekten dünyanın akciğerleri değil
Bu yanlış bilinen lakap, yağmur ormanlarının her gün dünyadaki oksijenin %20’sini, yani diğer tüm ekosistemlerden çok daha fazlasını dışarı pompalamasından kaynaklanmaktadır. Bu doğru olsa da, çürüyen bitki maddesi de aşağı yukarı aynı miktarda CO2 açığa çıkarır. Yani büyük yağmur ormanı aşağı yukarı dengededir. Soluduğumuz oksijenin büyük çoğunluğu aslında okyanuslardaki mikroorganizmalardan gelmektedir.
Endişe verici bir hızla yok oluyor
Amazon Yağmur Ormanları muhtemelen düşündüğünüzden daha hızlı bir şekilde yok olmaktadır. Amazon’da her saniye 1,5 dönümlük bir alan maalesef yok olmaktadır. Bununla birlikte her gün ortalama 137 türün nesli tükenmektedir. Sadece Amazon’daki ormansızlaşma küresel karbon salınımının %30’unu oluşturmaktadır. Bu şekilde devam ederse 40 yıl içinde geriye hiçbir şey kalmayacak. Tahribatın çoğu büyükbaş hayvan yetiştirmek için otlaklara yer açılmasından kaynaklanmaktadır.
Alt taraf gerçekten karanlık
Amazon’un büyük bir bölümünde, güneş ışığının yalnızca %1’i kalın gölgelikten geçebildiği için orman zemini neredeyse tamamen siyahtır. Hatta yağmur yağdığında suyun aşağıdaki çalılıklara sızması yaklaşık 10 dakika sürmektedir.
Birisi bütün nehri yüzerek geçmiştir
Martin Strel adında bir adam 2007 yılında bu maratonu üstlenmiş ve 66 gün boyunca günde on saate kadar yüzerek bütün nehri geçmiştir.
Dünyanın en uzun nehri olabilir
Bilgi oyunu meraklıları Nil’in dünyanın en uzun nehri olduğunu söyleyecektir. Ancak bir grup bilim insanının çok sayıda teknoloji kullanarak gerçekleştirdiği bir araştırmaya göre Amazon Nehri aslında Peru And Dağları’ndan başlamakta ve 6800 kilometre boyunca uzanmaktadır.Nil Nehri’nden yaklaşık 105 km daha uzundur. Her iki durumda da, Atlantik’e saniyede 55 milyon galon gibi şaşırtıcı bir miktarda su pompalayan bu nehrin hacim olarak en büyük nehir olduğuna şüphe yoktur.
Yiyeceklerimizin ve ilaçlarımızın çoğu oradan geliyor
Kahve de dahil olmak üzere dünyadaki gıda çeşitlerinin %80’inden fazlası Amazon Yağmur Ormanları’ndan gelmektedir ve bu da bizim bu ormanları korumamız için yeterli bir sebeptir. Tıbba gelince, modern ilaçların %25’inden fazlası Amazon bileşenleri içermektedir ancak bitki türlerinin yalnızca %1’i tıbbi özellikleri açısından test edilmiştir. Bunu düşünürsek, kanser tedavisinin orada bir yerde saklandığını düşünmek mantıksız değildir.
Hayatta kalmak için Afrika’ya muhtaç
Amazon Yağmur Ormanları, gelişmeye devam etmek için üst toprağında sürekli taze toz ve fosfor kaynağına ihtiyaç duymaktadır. Uydu görüntüleri ve gelişmiş toz bulutu modelleme teknikleri kullanılarak yapılan yeni bir çalışma, parçacıkların Sahra Çölü’nde toplanıp Atlantik’e savrulduktan sonra Amazon’a yerleştiğini ortaya koymuştur. Dikkat çekici bir şekilde, dünyanın en büyük (kutupsuz) çölü, dünyanın en büyük ve biyolojik çeşitliliği en yüksek yağmur ormanını besleyen şeydir.
Nehir eskiden geriye doğru akardı
2006 yılında yapılan bir jeolojik çalışma, en eski nehir tortularının aslında kaynaklarının yukarısında bulunduğunu keşfetmiştir. Birçok varsayımdan sonra bilim insanları, Amazon’un eskiden doğudan batıya doğru uzandığı, ancak yaklaşık 100 milyon yıl önce And Dağları kıtadan yükseldiğinde yön değiştirdiği sonucuna vardılar.
FABE TRAVEL